Szczęście to stan emocjonalny, który charakteryzuje się poczuciem zadowolenia, radości i spełnienia1. Taką definicję szczęścia podaje nam Diener, jeden z wiodących psychologów w zakresie tematu szczęścia. Czytając ją, ma się wrażenie, że szczęście to jednak coś więcej. Jest ono tak szerokim, ale za razem tak uniwersalnym zjawiskiem, że zamknięcie go w jednym zdaniu zdaje się być niemożliwe. Oczywiście, w definicji Dienera znajduje się dużo prawdy, jednak nie wydaje się, żeby była ona wyczerpująca.
Konceptualizacja pojęcia szczęścia jest nie lada wyzwaniem. Bekhet i współpracownicy w swojej pracy2 opisali to zagadnienie w oparciu o wiele teorii i modeli. Autorzy pokazują wielowymiarowość szczęścia i jego zróżnicowanie na wielu poziomach. Przedstawiają między innymi dwa główne modele szczęścia – osobowościowy oraz wydarzeń życiowych. Model osobowościowy zakłada, że poczucie szczęścia jest pewną cechą, którą odznacza się człowiek w interakcjach ze środowiskiem zewnętrznym. Przyjmuje on, że dane komponenty naszej osobowości wpływają na to, czy jesteśmy bardziej lub mniej szczęśliwi. Jest to mniej optymistyczny scenariusz, zważywszy na fakt, iż cechy osobowości są względnie stałe. Znaczyłoby to, że człowiek albo “urodził się do bycia szczęśliwym”, albo nie. Drugi model natomiast wskazuje na istotę wydarzeń życiowych w odczuwaniu szczęścia. Wynika z niego, że nasze poczucie szczęścia fluktuuje w zależności od nagromadzenia pozytywnych lub negatywnych sytuacji w życiu. Im więcej dobrych i miłych rzeczy nam się przytrafia, tym szczęśliwsi jesteśmy.
Autorzy poza modelami szczęścia, przedstawiają również jego teorie. Pierwszą z nich jest teoria teliczna, która upatruje się przyczyn szczęścia w osiąganiu celów. Jednostka odczuwa satysfakcję, kiedy uda jej się zrealizować dany cel, natomiast porażka przynosi odwrotny efekt. Kolejną z przedstawionych teorii jest teoria aktywności. Wynika z niej, że za szczęście odpowiadają nasze pozytywne działania, takie jak podejmowanie interakcji z osobami bliskimi czy zajmowanie się własną twórczością. Można połączyć to z wcześniej przedstawionym modelem sytuacji życiowych, który również zakładał wpływ własnych działań na poczucie szczęścia. Jako trzecia została przedstawiona teoria porównań, która zakłada, że szczęście jest wynikiem odniesienia naszej sytuacji życiowej do pewnego przyjętego przez nas standardu. Im bardziej nasze życie jest do niego podobne, tym bardziej uważamy, że jesteśmy szczęśliwi.
Przedstawione modele i teorie to czubek góry lodowej w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie “czym jest szczęście?”. Nie trzeba jednak być psychologiem, żeby wiedzieć, że szczęście jest dla każdego.
1 Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34–43. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.34
2 Bekhet, A. K., Zauszniewski, J. A., & Nakhla, W. E. (2008). Happiness: theoretical and empirical considerations. In Nursing forum (Vol. 43, Issue 1, pp. 12–23). https://doi.org/10.1111/j.1744-6198.2008.00091.x